به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، طی سال‌های اخیر یکی از روش‌های مهمی که در تحقیقات برای درمان سرطان مطرح شده بود، استفاده از واکسن‌های ام‌آران‌ای بود که امکان طراحی آن براساس توالی ژنی منحصربه‌فرد سلول‌های سرطانی هر بیمار به صورت اختصاصی وجود داشته و سرآغازی باشد برای درمان‌های شخصی‌سازی‌شده سرطان براساس شرایط هر بیمار.

به‌دنبال همه‌گیری جهانی کووید ــ ۱۹ و ضرورت تولید واکسن در کوتاه‌ترین زمان ممکن، روند توسعه واکسن‌های ام‌آران‌ای با جهش قابل‌توجهی روبه‌رو شد؛ روش نوینی که به نظر می‌رسد قدرت بسیار بیشتری در رویارویی با عوامل بیماری‌زای متغیری مانند ویروس‌ها یا سلول‌های سرطانی داشته باشد و به‌نوعی تغییردهنده جریان درمان چنین بیماری‌هایی خواهد بود.

حالا در اقدامی تازه سازمان خدمات ملی بهداشت انگلستان (NHS) اعلام کرده‌که فصل جدیدی از درمان‌های شخصی‌سازی‌شده سرطان در این کشور آغاز شده است و هزاران نفر از مبتلایان به این بیماری می‌توانند در طرح کارآزمایی واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده ام‌آران‌ای شرکت کنند؛ اقدام خبرسازی که سکوی پرتاب واکسن سرطان (Cancer Vaccine Launch Pad) نام گرفته است.

طرح جدید «سکوی پرتاب واکسن سرطان» با هدف تشویق بیماران بیشتری به امتحان واکسن‌های ام‌آران‌ای علیه سرطان خاص خود شکل گرفته است که امید می‌رود موجب تسریع توسعه این درمان‌ بالقوه برای سرطان‌ها شود. روشی که در صورت موفقیت تحول شگرفی را در فرآیند درمان سرطان به همراه خواهد داشت.

مشارکت برای اثرگذاری بر جامعه

الیوت فیبو، مدرس دانشگاه ۵۵ ساله و پدر چهار فرزند که پس از آزمایش‌های رایج مشخص شده بود به سرطان کولورکتال مبتلا شده، اولین بیماری است که تحت این طرح جدید واکسن دریافت کرده است. او پس از جراحی برای برداشتن تومور و حدود ۳۰ سانتی‌متر از روده بزرگش و آغاز دوره شیمی‌درمانی، به‌صورت همزمان برای شرکت در این کارآزمایی دعوت شد.

او به‌عنوان یک مدرس و فردی جامعه‌محور می‌خواهد که با شرکت در این طرح بتواند تأثیری مثبت بر زندگی دیگر افراد جامعه داشته باشد و آنها را از ظرفیت‌های درمانی موجود مطلع کند. بیمارستانی که فیبو واکسن آزمایشی را در آن دریافت کرد، یکی از ۳۰ بیمارستان در سراسر انگلستان است که در حال اجرای طرح سکوی پرتاب واکسن سرطان هستند و قرار است فرصت این کارآزمایی را برای هزاران بیمار با سرطان‌های خاص فراهم کنند.

واکسن شخصی‌

ظرفیت فناوری واکسن ام‌آران‌ای در امکان تولید سریع در طول همه‌گیری کووید ــ ۱۹ تا حد زیادی مشخص شد. این روش جدید طراحی واکسن اما مزیت بزرگی در مورد درمان سرطان دارد. این واکسن‌ها را می‌توان برای تومور خاصی از بیماری خاص شخصی‌سازی کرد و بیشترین احتمال برای از بین‌بردن تومور را فراهم کرد. علاوه بر این طرح اخیرا کارآزمایی بالینی مهم فاز ۳ از واکسن ملانوما هم در انگلیس راه‌اندازی و اندکی پس از آن گزارش‌هایی از نتایج اولیه مثبت واکسن سرطان مغز در فاز حیوانی و کارآزمایی انسانی هم منتشر شد.

اما طرح سکوی پرتاب واکسن سرطان که با همکاری سازمان خدمات ملی بهداشت انگلستان و شرکت آلمانی بیوان‌تک (BioNTech) شکل گرفته است، قصد دارد که با توجه به نتایج امیدوارکننده این روش درمانی در تحقیقات صورت‌گرفته، فرصت بهره‌مندی از آن را برای بیماران بیشتری فراهم کند.به‌همین‌دلیل تلاش شده تا با همکاری تعداد زیادی از مراکز درمانی روند ارزیابی واجد شرایط بودن و دعوت از بیماران برای کارآزمایی ساده‌تر شود.براساس این طرح قرار است تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰هزار بیمار سرطان درمان شخصی‌سازی‌شده و دقیق ارائه شود.برنامه‌ای که در صورت موفقیت می‌تواند به کاربرد این واکسن‌ها به‌عنوان روش درمانی جدید در سطح جهانی کمک شایانی کند.

توالی خاص برای هدف‌گیری تومور

هدف از تولید واکسن‌های ام‌آران‌ای، تقویت سیستم ایمنی بدن به‌صورتی‌است که بتواند علیه پروتئین‌های خاص سلول‌های سرطانی آنتی‌بادی تولید کند وبه این ترتیب آنها را ازبین ببرد. سلول‌های سرطانی درواقع همان سلول‌های عادی بدن هستند که براثر تغییراتی مانند جهش‌ ویژگی‌های جدیدی پیدا کرده‌اند و باعث نامیرا شدن و سرعت سرسام‌آورشان در تکثیر سلولی شده است. به‌همین دلیل بسیاری ازپروتئین‌های سطحی آنها با سلول‌های عادی بدن یکسان است و در بیشتر موارد می‌توانند خود را از سیستم ایمنی بدن مخفی نگه‌دارند.

برای تولید واکسن‌های ام‌آران‌ای از بافت سرطانی فرد بیمار نمونه‌گیری می‌شود و پروتئین‌های این سلول‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا بتوان پروتئین‌های خاصی را روی سطح این سلول‌ها شناسایی کرد که آنها را نسبت به سلول‌های عادی همان فرد متمایز کند. پس از شناسایی پروتئین مورد نظر، توالی آن به شکل مولکول‌های پیام‌رسان ام‌آران‌ای که دستور ساخت پروتئین‌ها را به سلول‌ها می‌دهند، وارد بدن می‌شود.

با تولید زیاد این پروتئین‌ خاص دربدن، سیستم‌ایمنی آن را به‌عنوان عامل بیگانه شناسایی و علیه‌اش آنتی‌بادی تولید می‌کند. حالا این آنتی‌بادی‌ها که با جریان خون در بدن منتشر می‌شوند با برخورد به سلول‌های سرطانی به آنها متصل شده وآنها را ازبین می‌برند. به نظرمی‌رسد که درصورت استفاده این واکسن‌ها همراه با جراحی، رادیوتراپی و سایر درمان‌های دارویی که متخصص سرطان‌شناسی برای بیمار تجویز می‌کند، این واکسن‌ها به پاک‌سازی سلول‌های تومور باقیمانده و کاهش خطر عود کمک کنند.